Tiết kiệm nước tưới cà phê bằng lon sữa, chai lọ nhựa

96% lượng nước dùng cho sản xuất nông nghiệp, con số báo động

Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai trên thế giới và có tới 2.6 triệu người có đời sống kinh tế phụ thuộc vào cây cà phê. Phần lớn diện tích cà phê tập trung tại khu vực cao nguyên miền Trung, tại đây 96 % lượng nước sử dụng cho canh tác nông nghiệp. Đứng trước những chi phí về môi trường, nguy cơ khan hiếm nước đang đe dọa ngành công nghiệp cà phê Việt Nam, nông dân trồng cà phê phải đối mặt với các chi phí về tài chính và nhân công.

Trong khi đó, tình trạng thay đổi khí hậu và việc sử dụng lãng phí nguồn nước trong nông nghiệp đồng nghĩa với với việc khan hiếm nước đang là một mối đe dọa ngày càng gia tăng đối với người nông dân, hộ gia đình và ngành công nghiệp cà phê tại Việt Nam và nhiều nước trên thế giới.

Mới đây, theo một nghiên cứu do Nestlé tài trợ đã đưa ra dự tính rằng trung bình những người nông dân sử dụng hơn 60% lượng nước cần thiết trong mùa khô từ tháng 11 tới tháng 4, gấp 3 tới 4 lần mức nước tưới cần thiết.

Vấn đề khan hiếm nước phát sinh những chi phí về môi trường và kinh tế. Rỉ tai nhau kinh nghiệm sản xuất và tiết kiệm nước trong sản xuất cà phê, những nông dân tỉnh Đăk Lăk đã nghĩ ra cách sử dụng những vỏ lon sữa đặc rỗng để đo lượng mưa. Những chai nhựa được đặt úp trong đất có thể đo độ ẩm của đất. Những công cụ này sử dụng đơn giản với chi phí thấp, gần như không tốn chi phí gì, dễ dàng phổ biến trong số các nông hộ nhỏ trồng cà phê tại Việt Nam.

Ông Phạm Phú Ngọc, Trưởng bộ phận hỗ trợ nông nghiệp của Nestlé giải thích cách để giải quyết vấn đề nước một cách nhanh chóng trên diện rộng là sử dụng những công cụ chi phí thấp mà người nông dân có thể dễ dàng áp dụng, và hướng dẫn cho những nông dân khác sử dụng những công cụ này.

“Cà phê ở Việt Nam được trồng trong những trang trại nhỏ có diện tích khoảng từ 2 tới 3 ha do đó những kỹ thuật quản lý quy mô lớn thường khó thực hiện, tuy nhiên những công cụ sáng tạo từ sáng kiến của người nông dân thực sự rất hữu ích”, ông Ngọc cho biết.

Ông Ngọc đã giúp phổ biến phương pháp này tới gần 20,000 nông dân trong mạng lưới “Kết nối nông dân” tại Việt Nam, những người cung cấp cà phê trực tiếp cho Nestlé.

Sáng kiến “nghe được tiếng cà phê”…

Bằng cách đặt một chai nhựa úp xuống đất và quan sát mức độ nước tụ lại trong chai, người nông dân có một công cụ để đo độ ẩm của đất. Khi những giọt nước nhỏ trở nên khan hiếm, người nông dân biết rằng đã đến lần tưới đầu tiên trong mùa khô.

Sự khéo léo chưa dừng lại ở đó, sau lần tưới đầu tiên, người nông dân sử dụng một vỏ lon sữa bò để đo lượng nước mưa mà cây cà phê hấp thu được- điều này giúp người nông dân điều chỉnh lượng nước tưới trong suốt mùa khô. Ví dụ một vỏ lon sữa bò chứa 1 phần 6 lượng nước mưa trong đó, anh ta biết được là cây cà phê gần đó đã tiếp nhận khoảng 100 lít nước. “Cũng có thể dùng cả chai nhựa” , ông Ngọc cho biết . “Điều này hiệu quả hơn việc sử dụng những công cụ khoa học phức tạp khiến người nông dân khó nắm bắt.”

Đo lượng nước giúp người dân biết thời điểm cần tưới nước cho cây.



Nông dân trồng cà phê Viêt Nam thường sử dụng 700 – 1000 lít nước cho một cây cà phê mỗi lần tưới , ông Ngọc giải thích, nhưng bây giờ chỉ cần sử dụng 300 – 400 lít nước, vụ mùa cà phê thu hoạch vẫn cho kết quả tương tự. Vì vậy hiệu quả tiết kiệm nước đạt hơn 50% trong nhiều trường hợp.

Trong khi nông dân ở nhiều nước phát triển có thể áp dụng các phương pháp phức tạp hơn để giảm thiểu lượng nước tưới, phương pháp cơ bản này và việc phổ biến phương pháp này tới các nông hộ nhỏ thực sự hiệu quả đối với khu vực trồng cà phê tại Việt Nam. Các vỏ lon sữa và các chai nhựa là những ví dụ điển hình về những công cụ đơn giản nhưng có ý nghĩa quan trọng.

Là một phần trong dự án toàn cầu NESCAFÉ Plan, Nestlé đẩy mạnh những hoạt động hướng dẫn bảo tồn nguồn nước trong mạng lưới Kết nối nông dân tại Việt Nam, thông qua việc phổ biến những kinh nghiệm canh tác nông nghiệp bền vững do Nestlé và tổ chức Rain Forest phát triển.

Bên cạnh đó, Nestlé cũng phối hợp với Tổ chức phát triển và hợp tác của Thụy Sỹ (SDC), nhằm hỗ trợ những nông dân khác ngoài mạng lưới những kinh nghiệm canh tác nông nghiệp bền vững bao gồm cả việc quản lý nguồn nước.

“Chai nhựa và vỏ lon sữa là những công cụ đơn giản để đo độ ẩm của đất, giúp người nông dân biết được khi nào là thời điểm tốt nhất để tưới nước”. ông Carlo Galli, Giám đốc kỹ thuật của Nestlé phụ trách về vấn đề bảo tồn nguồn nước tại Thụy sỹ cho biết. “Kinh nghiệm ở Việt Nam không phải là việc áp dụng công nghệ cao, mà đó chính là sáng kiến từ thực tế và việc áp dụng những công cụ đơn giản”./.

Hải Dương- Mỹ Dung