Để thực hiện mục đích điều trị bệnh không dùng thuốc một cách hiệu quả là thay đổi lối sống, ở người bị bệnh tiểu đường được xem là một phương pháp điều trị 2 mục tiêu đó là: vừa ổn định lượng mỡ máu, vừa kiểm soát đường huyết. Người bị bệnh tiểu đường thực hiện thay đổi lối sống bao gồm: cai thuốc lá, hạn chế rượu bia, thay đổi thói quen ăn uống, tăng cường hoạt động thể lực.

Người bệnh tiểu đường cần thực hiện thay đổi thói quen ăn uống (minh họa)

Rối loạn mỡ máu hay rối loạn lipid máu và đái tháo đường dù là hai thể bệnh lý riêng biệt, nhưng tác hại cuối cùng của chúng là làm xơ vữa và tổn thương mạch máu. Người bị cả 2 thể bệnh này đồng thời, sẽ làm biến chứng của đái tháo đường xảy ra nhanh hơn và nghiêm trọng hơn.

Những kiểu sống bất lợi

Các nguyên nhân dẫn đến rối loạn mỡ máu và bệnh tiểu đường tuýp 2, là do lối sống bất lợi cho sức khỏe như ít vận động, ăn nhiều chất béo và chất ngọt, béo phì, hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều, ít ăn rau và trái cây… Vì vậy thực hiện thay đổi lối sống, đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2 và rối loạn mỡ máu.

Những đặc trưng thường gặp của rối loạn mỡ máu ở người bệnh đái tháo đường: tăng triglyceride, LDL-cholesterol, HDL – cholesterol và tăng mỡ máu sau ăn. Nguyên nhân gây rối loạn mỡ máu ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2 là do đề kháng insulin…

Cơ chế gây xơ vữa động mạch ở người đái tháo đường

Rối loạn mỡ máu và đường huyết tăng đều dẫn đến xơ vữa động mạch và tắc mạch. Tổn thương mạch máu dẫn đến tổn thương các cơ quan.

Người bệnh tiểu đường bị xơ vữa động mạch do: đường huyết tăng cao dẫn đến viêm mạch máu, tăng đường huyết nếu không được kiểm soát tốt sẽ làm tổn thương và viêm thành mạch, tạo điều kiện hình thành mảng xơ vữa và xơ cứng thành mạch.

Rối loạn mỡ máu tạo điều kiện cho sự lắng đọng mỡ vào thành mạch, nội mạc mạch máu tổn thương, lâu dài dẫn đến hình thành mảng xơ vữa khiến mạch máu xơ cứng và lòng mạch hẹp dần lại. Máu lưu thông bị cản trở khi qua đoạn bị hẹp, trường hợp mảng xơ vữa lớn có thể gây tắc nghẽn lòng mạch. Nếu động mạch cung cấp máu cho tim bị nghẽn xuất hiện đâu ngực, nhồi máu cơ tim, hay đột tử; nếu nghẽn động mạch cũng cấp máu cho não có thể bị đột quỵ, liệt nửa người, hôn mê; nghẽn động mạch máu chi gây viêm tắc động mạch chi, có thể gây hoại tử chi…

Kiểm soát rối loạn mỡ máu ở người bệnh tiểu đường tuýp 2

Theo các kết quả nghiên cứu ở người tiểu đường tuýp 2 cho thấy, tỉ lệ người bệnh không đạt được mục tiêu kiểm soát đường huyết có đến 40% và tỉ lệ bệnh nhân không đạt mục tiêu kiểm soát lượng mỡ máu hơn 70%.

Trường hợp người bệnh bị rối loạn mỡ máu nhẹ, có thể ổn định được bằng cách thay đổi lối sống hàng ngày, nếu sau 3 tháng vẫn chưa đạt mục tiêu có thể kết hợp dùng thuốc hạ mỡ máu. Tuy nghiên, cần phải điều trị ngay bằng thuôc cùng kết hợp thay đổi lối sống ở người bệnh tiểu đường sau: có mắc bệnh tim mạch, không mắc bệnh tim mạch nhưng tuổi trên 40 và các yếu tố nguy cơ khác…

Thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống là hoạt động thay đổi bao gồm việc: từ bỏ thuốc lá, hạn chế tối đa rượu bia, thay đổi thói quen ăn uống (ăn nhiều rau củ quả, ăn ít chất mỡ và chất ngọt), tăng cường tập luyện thể thao. Khi thực hiện tốt việc thay đổi này có thể giảm được 15 - 20% cholesterol toàn phần.

Thuốc lá là một yếu tố thúc đẩy quá trình xơ mỡ động mạch và làm tăng cholesterol gây hại, thuốc lá còn làm cho đường huyết tăng cao do đề kháng insulin. Uống rượu quá nhiều sẽ dễ bị tăng triglyceride hơn.

Thay đổi thói quen ăn uống cần tập trung vào giảm mỡ bão hòa, mỡ trans và tổng lượng mỡ ăn vào; tăng acid béo omega-3, chất xơ hòa tan và stanols/sterols thực vật.

Lợi ích của hoạt động thể lực ở người đái tháo đường tuýp 2 là rất nhiều: cải thiện các yếu tố nguy cơ tim mạch như đường huyết, mỡ trong máu, huyết áp; giảm nguy cơ mắc bệnh tim và chết đột ngột; tăng nhạy cảm với insulin; kiểm soát cân nặng và giảm mô mỡ; giúp cho xương chắc khỏe, khớp linh hoạt, cơ dẻo dai, giảm nguy cơ té ngã; giúp người bệnh tự tin, giảm căng thẳng.

Nên tập tối thiểu là 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần, lưu ý kiểm tra đường huyết, huyết áp, tình trạng tim mạch trước tập. Các loại hình luyện tập đi bộ, bơi lội, cầu lông, leo cầu thang… đều được. Nhưng chọn loại nào phải phù hợp với tình hình sức khỏe, biến chứng và bệnh đi kèm của từng người bệnh.